Μοντέρνο θέατρο: In Yer Face Theatre, με πρωτοπόρo τη Sarah Kane

Η Sarah Kane είναι ίσως η πιο αντιπροσωπευτική από τους θεατρικούς συγγραφείς του κινήματος “in-yer-face theatre”.

To "in yer face" θέατρο περιγράφει το κύμα της νέας γραφής στη δεκαετία του 1990, που ήταν επιθετικό, ωμό, μία γραφή αντιπαράθεσης και θυμωμένη. Σχεδιασμένο για μία επίθεση στις ευαισθησίες του κοινού, φέρνει στα άκρα την ανθρώπινη σκέψη και δείχνει τις πιο ακραίες υπερβολές της σύγχρονης κοινωνίας. Πολλοί από τους χαρακτήρες είναι ηθικά κατακριτέοι και η γλώσσα τους είναι αρκετά επιθετική.

Το έργο «Blasted» της συγγραφέως Sarah Kane το 1995 προκάλεσε μία απο τις μεγαλύτερες αντιδράσεις του τύπου εναντίον αυτής της ωμής μορφής θεάτρου. Το έργο, το οποίο περιείχε βιασμούς και κανιβαλισμούς, καταδικάστηκε ως ηθικά κατακριτέο. Η Daily Mail το αποκάλεσε «μία αηδιαστική γιορτή της βρωμιάς».

Ωστόσο, η Kane δεν ήταν η πρώτη νεαρη συγγραφέας που έγραφε ένα θεατρικό έργο που συγκλόνιζε τις ευαισθησίες του κοινού. Το «Penetrator» του Anthony Neilson, το οποίο προβλήθηκε στο Traverse Theatre στο Εδιμβούργο το 1993, είχε εξίσου αρκετους επικριτές.

'Cleansed'

Εμπνευσμένη από το βιβλίο του Ρολάν Μπαρτ με τίτλο «Αποσπάσματα Ερωτικού Λόγου», όπου η κατάσταση ενός πληγωμένου εραστή παρομοιάζεται με εκείνη ενός φυλακισμένου στο Νταχάου, η Σάρα Κέιν δημιούργησε εδώ ένα τόσο σκληρό όσο και ρομαντικό έργο, ένα από τα καλύτερά της.
Η Γκρέις αναζητά τον αδερφό της που σκοτώθηκε από τον Τίνκερ. Ζει μόνο γι’ αυτό και αρνείται να αποδεχτεί ότι δεν θα τον ξαναδεί. Φορά τα ρούχα του, χορεύει με το πνεύμα του, κοιμάται μαζί του, στο τέλος γίνεται «αυτός»…
Ταυτόχρονα, ο Ρόμπιν, ένας αμόρφωτος και διαταραγμένος έφηβος που η Γκρέις του μαθαίνει να διαβάζει, την ερωτεύεται. Όταν μέσω της μόρφωσης συνειδητοποιεί την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, ο Ρόμπιν δίνει τέλος στη ζωή του.

'CRAVE'

Τέσσερις χαρακτήρες. Ο Α (Author: Συγγραφέας αλλά και Αυτουργός) , ο B (Boy: αγόρι, αλλά και Brother: αδερφός), η C (child: παιδί) και η Μ (mother: μητέρα). Ή μήπως τελικά πρόκειται για τέσσερα κομμάτια ενός κατακερματισμένου εαυτού;

Πρόκειται για διαλόγους που μοιάζουν με μονόλογοι, κάτι που δεν έχουμε ξανασυναντήσει στη δραματουργία. Μονόλογοι που λαχταρούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, γεμάτοι ποίηση αλλά και ρεαλισμό, διακειμενικότητα αλλά και αποσπάσματα από αυστηρά προσωπικές ιστορίες.

'4.48 Psychosis'

Το τελευταίο της έργο, του οποίου ο τίτλος αναφέρεται στη μεταμεσονύκτια ώρα που οι ειδικοί λένε ότι έχουν σημειωθεί οι περισσότερες αυτοκτονίες, εκδόθηκε και παρουσιάστηκε επί σκηνής ένα χρόνο μετά τον θάνατό της.
Εδώ ο χαρακτήρας είναι ένας – με ξεκάθαρα κατακερματισμένο εαυτό όμως – άλλοτε σε συνομιλία με ψυχιάτρους και άλλοτε με το άλλο του Εγώ.
Παρεμβάλλονται συνταγές γιατρών για την βασανιστική ασθένεια από την οποία έπασχε και η ίδια η συγγραφέας, παρενέργειες φαρμάκων, ανάμεικτα συναισθήματα, και τελικά… η παραίτηση.

Η Sarah Kane

Πόσοι από εμάς, λοιπόν, γνωρίζουν τη Σάρα Κέιν; Γεννημένη στην Αγγλία το 1971, με έντονη θεατρική δραστηριότητα, ακραία κι ολιγόχρονη, η οποία τερματίστηκε από τον εκούσιο θάνατό της το Φεβρουάριο του 1999. Η ίδια προτιμούσε να μιλάει για βιωματικό θέατρο, είχε πει ότι προτιμά «να ριψοκινδυνέψει τις πιο βίαιες αντιδράσεις κι άμυνες εκ μέρους των θεατών παρά να ανήκει σε μια κοινωνία που έχει αυτοκτονήσει». Το έργο της πολεμήθηκε πολύ από τους σύγχρονούς της κριτικούς και προκάλεσε πικρόχολες αντιδράσεις. Προκάλεσε σε αρκετές περιπτώσεις την οργή και την οξύτατη κριτική πολλών που τη χαρακτήρισαν ως μια εξπρεσιονιστική γλωσσού χωρίς ίχνος θεατρικότητας.
Μαζί με άλλους, συμπατριώτες της κυρίως, ομότεχνους άνοιξε το δρόμο για μια νέα δραματουργική έκφραση εισάγοντας το λεγόμενο «Στα Μούτρα Θέατρο» στα πλαίσια της λογικής «τρίβω-στα-μούτρα-σας-τον-κόσμο-που-μου-κληροδοτήσατε». Στον απόηχο αυτής της κατάστασης, μόλις στα 28 της χρόνια έθεσε τέλος στη ζωή της, όταν βρέθηκε κρεμασμένη στην ψυχιατρική κλινική όπου νοσηλευόταν μετά την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας της. Όμως, η ίδια μας απαλλάσσει από τη σκέψη που μόλις κάναμε όλοι: «Δεν έχω επιθυμία θανάτου κανείς αυτόχειρας ποτέ δεν είχε» αλλά «το κακόβουλο πνεύμα της ηθικής των πολλών δεν αφήνει και πολλά περιθώρια». Η Σάρα Κέιν από πολλούς χαρακτηρίζεται ως καταθλιπτική και σοκαριστική, όμως εκείνη δεν αποδέχεται αυτούς τους χαρακτηρισμούς για τον εαυτό της: ‘Δε θεωρώ τα έργα μου καταθλιπτικά, ούτε πιστεύω ότι τους λείπει η ελπίδα’.
«Δεν είναι ότι δεν ξέρουμε, αλλά ότι δε νιώθουμε.» Η βία κι η σκληρότητα που βρίσκονται στα έργα της Κέιν συναντώνται και στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα αυτού του κόσμου. Η αγάπη είναι λύση, σανίδα σωτηρίας. Μέσα από τα κείμενά της φαίνεται ένας άνθρωπος που μπορεί να αγαπήσει, που είναι ικανός να νιώσει. Να νιώσει στο πετσί του τον πόνο και να κραυγάσει στην ύστατη προσπάθεια να τον νικήσει. Να νιώσει την αδιαφορία και να θελήσει να τη διαπεράσει. Κανείς δεν μπορεί να πληγεί τόσο βαθιά εάν δεν διαθέτει ο ίδιος μεγάλο βάθος. Ποιος είναι τελικά ο άρρωστος και ποιος ο υγιής; Πού σταματά η πραγματική αγωνία και πού αρχίζει η αναπαράσταση της;

Ν.Σ